Voedingssupplementen zijn als aanvulling op de normale voeding bedoelde voedings-middelen die een geconcentreerde bron van een of meer nutriënten of andere stoffen met een nutritioneel of fysiologisch effect vormen en in voorgedoseerde vorm op de markt worden gebracht.
Er bestaan verschillende vormen voedingssupplementen: vitaminen en mineralen, probiotica, omega-3 vetzuren, voedingsvezels, plantenextracten …
De 7 geboden bij het gebruik van voedingssupplementen
Voedingssupplementen zijn wijdverbreid te verkrijgen. Je kan voedingssupplementen kopen in de apotheek, in de parafarmacie, in gespecialiseerde winkels (herborist, natuur-voedingswinkel, …), in warenhuizen, of ook online via het internet. Hou rekening met de volgende tips bij het aankopen en gebruiken van voedingssupplementen.
- Eerste en belangrijkste gebod: Eet gezond, gevarieerd en evenwichtig en beweeg meer. Leef gezond en hou je lichaamsgewicht onder controle. Deze elementen vormen de belangrijkste basis voor je gezondheid.
- Gebruik enkel de in Europa (of België) toegelaten producten. Een handige tip: kijk na of er een Notificatienummer vermeld staat op de verpakking. Dit is een garantie dat het product voldoet aan alle Belgische reglementeringen. Indien geen Notificatienummer aanwezig is, kijk dan na of het product geproduceerd is in Europa. Wees uiterst voorzichtig met producten met onbekende oorsprong of onbegrijpelijke verpakking.
Een Notificatienummer?
Voedingssupplementen die nutriënten, planten (extracten) en/of andere stoffen bevatten, moeten genotificeerd worden bij de overheid of FAVV. Na controle van de desbetreffende overheidsdienst wordt het statuut van voedingssupplement al of niet toegekend en krijgt het voedingssupplement een NUT-nummer, PL-nummer of AS-nummer. Indien niet aan alle wetten voldaan is, kan het statuut van voedingssupplement geweigerd worden en is de commercialisering niet toegestaan.
De wetgeving in verband met voedingssupplementen is van toepassing op alle vormen van supplementen en van om het even welke oorsprong. Ze is eveneens geldig op alle personen die ze invoeren of verkopen via gelijk welk distributiekanaal zoals apotheek, internet, dieetwinkel, grootdistributie, … Er bestaat geen enkele uitzondering op het verbod om voedingssupplementen in te voeren die niet beantwoorden aan deze notificatieprocedure, welke ook de distributiesector mag zijn.
Het notificatienummer ziet eruit als NUT/AS162/597 of NUT/PL162/597 naargelang het voedingssupplement niet alleen nutriënten (NUT = vitaminen/mineralen) maar ook planten (PL) of andere stoffen (AS) bevat. De cijfers verwijzen naar de firma en het product waaronder ze bij de overheid geïdentificeerd zijn.
- Lees aandachtig de verpakking en/of bijsluiter en volg de raadgevingen.
- Volg altijd het advies van je arts of gezondheidsprofessional. Gebruik altijd de aangeraden hoeveelheden, niet meer, niet minder.
- Indien je combinaties neemt van verschillende voedingssupplementen, vraag dan advies aan je arts, apotheker of gezondheidsprofessional hierover.
- Indien je medicatie neemt of ziek bent, vraag dan altijd advies aan je behandelende arts, apotheker of je gezondheidsprofessional omtrent het tegelijk innemen met supplementen.
- Leef niet met tekorten, ook al lijk je er geen nadeel van te ondervinden. Zorg ervoor dat je weet voor welke tekorten je gevoelig bent. Check jaarlijks je bloedwaarden voor vitaminen en mineralen. Zorg ervoor dat die waarden normaal zijn. Zo kan je heel wat ongemak vermijden.
Diepere kijk op vitamines en mineralen
De geschiedenis van vitamines
In de 1e helft van de 20e eeuw, zo rond 1906, werden vitamines ontdekt. Men merkte namelijk dat voedsel met bepaalde stoffen essentieel zijn voor het behoud van een goede gezondheid. Deze stoffen kregen de naam ‘vitamines’. Christiaan Eijckman ontdekte de 1e vitamine en noemde deze thiamine. Thiamine is nu beter bekend als vitamine B1.
Het woord vitamine is een combinatie van het Latijnse “vita”, wat leven betekent, en het woord “amine”, wat stikstof bevattende verbinding betekent. Later ontdekte men dat niet alle vitamines stikstof (amine) bevatten, maar het woord ‘vitamine’ was toen al algemeen in gebruik.
In de periode tot aan 1970 zijn er in onderzoek met name methoden ontwikkeld om vitamines na te maken, zoals we ze nu in supplementen kennen. Na 1970 veranderde de onderzoeksrichting meer naar de (preventieve) rol van vitamines bij ziekten.
Zijn vitaminesupplementen nuttig?
Vitamines en mineralen. We weten dat we ze elke dag nodig hebben. Maar wat zijn het eigenlijk? Het zijn voedingsstoffen (zogenaamde micronutriënten) die onmisbaar zijn voor het lichaam. Ze spelen een rol bij de groei, het herstel en het goed functioneren van het lichaam. Daarnaast zijn ze belangrijk voor het in stand houden van een goede gezondheid.
Vitamines en mineralen komen van nature voor in onze voeding. Het lichaam kan ze niet of onvoldoende zelf maken. Gezond, voldoende en gevarieerd eten is dus belangrijk. Van de meeste vitamines en mineralen is bekend hoeveel je ervan nodig hebt, waar ze in zitten en wat de veilige bovengrens is. In bepaalde levensfasen en onder bijzondere omstandigheden is extra aandacht voor vitamines en mineralen nodig.
Als je gezond en gevarieerd eet, krijg je alle vitamines en mineralen in voldoende mate binnen. Maar in de praktijk is dit vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Sommige groepen hebben altijd extra vitamines nodig, hoe gezond ze ook eten. Zwangere vrouwen bijvoorbeeld, maar ook senioren en mensen met een donkere of een getinte huid. Dan zijn er tot slot mensen voor wie extra vitamines aan te raden zijn vanwege hun leefstijl. Maar dit geldt ook voor mensen die aan het lijnen zijn of veel sporten.
Mineralen en spoorelementen zijn, net als vitamines, stoffen die het lichaam niet zelf aan kan maken. Het verschil tussen mineralen (zoals calcium) en spoorelementen (zoals jodium) is de hoeveelheid waarin het lichaam ze nodig heeft. Spoorelementen zijn mineralen waarvan we maar zeer kleine hoeveelheid nodig hebben. Het belangrijkste verschil tussen vitamines, mineralen en spoorelementen is scheikundig. Vitamines komen uit de levende natuur en kunnen door sommige planten of dieren zelf gemaakt worden, terwijl mineralen en spoorelementen uit de dode natuur komen en door planten en water moeten worden opgenomen uit de aarde. Pas hierna kunnen dieren en mensen ze binnen krijgen door het eten van planten en dieren of het drinken van water.
Welke dosissen van vitaminen of mineralen zijn veilig ?
Voor bijna alle vitaminen en mineralen zijn innames die heel wat hoger liggen dan de ADH (Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid), momenteel aangeduid als RI (Referentie-Inname), absoluut ‘veilig’ verklaard door de wetenschappelijke autoriteiten. De percentages ten opzichte van de RI vind je op elk label van een in Europa geproduceerd voedingssupplement!
Bovendien bevatten alle in België goedgekeurde voedingssupplementen enkel dosissen die volstrekt veilig zijn. Deze producten herken je aan de aanwezigheid van een Notificatie-nummer op de verpakking.
| Vitaminen | ADH-RI | Veilig | In België toegelaten | ||
| Vitamine A | retinol + β-caroteen | µgRE/dag | 800 | 1200 | |
| Vitamine A | retinol | µgRE/dag | 3000 | (1200 µg/dag) | |
| Vitamine A | β-caroteen | µgRE/dag | >15000 | (7200 µg/dag) | |
| Vitamine B1 | thiamine | mg/dag | 1,1 | Geen limiet | Geen limiet |
| Vitamine B2 | riboflavine | mg/dag | 1,4 | Geen limiet | Geen limiet |
| Vitamine B3 | nicotinezuur | mg/dag | 16 | 10 | 10 |
| Vitamine B3 | nicotinamide | mg/dag | 16 | 900 | 54 |
| Vitamine B5 | pantotheenzuur | mg/dag | 6 | Geen limiet | Geen limiet |
| Vitamine B6 | pyridoxine | mg/dag | 1,4 | 25 | 6 |
| Vitamine B8 | vitamine H/biotine | µg /dag | 50 | Geen limiet | Geen limiet |
| Vitamine B9 | vitamine M/foliumzuur | µg /dag | 200 | 1000 | 500 |
| Vitamine B12 | cobalamine | µg /dag | 2,5 | Geen limiet | Geen limiet |
| Vitamine C | ascorbinezuur | mg/dag | 80 | Geen limiet | 1000 |
| Vitamine D | calciferol | µg /dag | 5 | 100 | 75 |
| Vitamine E | tocoferol | mg/dag | 12 | 300 | 39 |
| Vitamine K | fyllochinon | µg /dag | 75 | Geen limiet | 210 |
| Mineralen en sporenelementen | ADH-RI | Veilig | In België toegelaten | |
| boor | mg/dag | Niet bepaald | 10 | 3 |
| calcium | mg/dag | 800 | 2500 | 1600 |
| chloride | mg/dag | 800 | Geen limiet | Geen limiet |
| chroom | µg /dag | 40 | Geen limiet | 187,5 |
| fluoride | mg/dag | 3,5 | 7 | 1,7 |
| fosfor | mg/dag | 700 | 3000 | 1600 |
| ijzer | mg/dag | 14 | Geen limiet | 45 |
| jood | µg /dag | 150 | 600 | 225 |
| kalium | mg/dag | 2000 | Geen limiet | 6000 |
| koper | mg/dag | 1 | 5 | 2 |
| magnesium | mg/dag | 375 | 2500 | 450 |
| mangaan | mg/dag | 2 | Geen limiet | 1 |
| molybdeen | µg /dag | 50 | 600 | 225 |
| seleen | µg /dag | 55 | 300 | 105 |
| zink | mg/dag | 10 | 25 | 22,5 |
- ADH-RI = Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid volgens EU Labelling Directieve 1169/2011
- Veilig = zoals bepaald door EFSA (European Food Safety Agency)
- België = in België toegelaten dosering per dag in voedingssupplementen volgens KB van 3 maart 1992 (gewijzigd op 19/09/2017)
- Geen limiet = er zijn niet voldoende veiligheidsproblemen gevonden die toelaten om een maximum limiet te stellen.
Zelfs als je veilige dosissen wil innemen, consulteer toch je arts of apotheker bij inname van voedingssupplementen indien je lijdt aan een ziekte, of onder medicatie staat.
Welke zijn de meest voorkomende tekorten in de Belgische bevolking?
De Voedselconsumptiepeiling 2014-2015 heeft duidelijkheid geschept met betrekking tot de risico’s op tekorten bij de Belgische consument. De onderstaande tabel vat de belangrijkste conclusies samen. Verder bevat de onderstaande referentielijst een aantal andere studies die ondermeer ook de risicos op deficiënties aan, magnesium en zink beschrijven.
| % met risico op tekorten | % van de mannen | % van de vrouwen |
| Calcium | 73% | 85% |
| Fer | 36% | 96% |
| Vitamine A | 21-31% | 14-31% |
| Vitamine B1 | 81% | 81% |
| Vitamine B2 | 63% | 62% |
| Vitamine B6 | 80% | 77% |
| Acide folique B9 | 63% | 84% |
| Vitamine C | 73% | 78% |
| Vitamine D | 95% | 77% |
Andere studies tonen verder aan:
- Magnesium: Studies uit landen rond België tonen aan dat tot 70% van de bevolking een magnesiumtekort heeft.
- Zink: “Een tekort aan zink is een realiteit die meer voorkomt in bepaalde bevolkingsgroepen (premature zuigelingen, zuigelingen die borstvoeding krijgen, jonge kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen tijdens de borstvoedingsperiode, oudere volwassenen, vegetariërs) en in achtergestelde regio’s in de wereld maar ook in Europese landen (tot 10% van de bevolking)”
