Zink is een biologisch en essentieel mineraal en is het tweede meest voorkomende spoorelement in het lichaam. Ons lichaam bevat ongeveer 2 gram zink in totaal. Het komt voor in alle weefsels en is nodig voor het functioneren van meer dan 300 enzymatische processen in ons lichaam. Lees verder en ontdek de vele gezondheidsvoordelen van zink.
Waarom is zink belangrijk?
Zink is een belangrijk mineraal voor onze gezondheid en er zijn veel gezondheidsvoordelen verbonden aan het gebruik van zink.
Het is onder meer nodig voor een gezond immuunsysteem, een goede wondgenezing, de groei en ontwikkeling van kinderen en de productie van sperma. Ook speelt zink een rol bij de stofwisseling van koolhydraten, eiwitten en vetten. Een zinktekort kan leiden tot haaruitval en huidproblemen zoals eczeem en acne.
Wie heeft er een risico op tekort?
De meeste mensen krijgen voldoende zink binnen via hun voeding, maar sommige mensen kunnen een zinktekort hebben. Dit kan het gevolg zijn van een ongezonde voeding, maar ook van bepaalde ziekten of aandoeningen. Ongeveer 15 tot 40% van het zink in voeding wordt geabsorbeerd. De biologische beschikbaarheid wordt beïnvloed door de zinkstatus en de absorptie wordt verhoogd wanneer er een zink tekort is.
Rokers
Rokers hebben een verhoogd risico op een chronisch zinktekort, omdat cadmium uit sigarettenrook een antagonist is van zink.
Vegetariërs en veganisten
De zinkinname van vegetariërs en veganisten blijkt niet lager te zijn dan die van niet-vegetariërs. Wél is de zinkbehoefte bij deze groep tot 50% hoger vanwege de lagere biologische beschikbaarheid van zink uit plantaardige voeding (b.v. fytaten in granen en peulvruchten).
Zink is een essentieel mineraal dat van nature voorkomt in plantaardige en dierlijke voedingsmiddelen. Eiwitrijk voedsel is over het algemeen een rijke bron van zink. Met name oesters bevatten vergeleken met andere voedingsbronnen veel zink. Andere bronnen rijk aan zink zijn lever, rood vlees, krab en in mindere mate gevogelte en vis
Andere goede voedselbronnen zijn bonen, (pecan)noten, zaden (zoals pompoenpitten), peulvruchten en volkoren granen.
Bij de verfijning (raffinage) van granen gaat tot 80% van het zink verloren, omdat zink vooral aanwezig is in de buitenschil. Groenten en fruit bevatten relatief weinig zink. Anti-nutriënten zoals b.v. fytaten die aanwezig zijn in volkorenbrood, granen, peulvruchten en andere voedingsmiddelen binden aan zink waardoor ze de opname verminderen. De biologische beschikbaarheid van zink uit granen en plantaardige voedingsmiddelen is dus lager dan die van dierlijke voedingsmiddelen.
Mensen met maag- en darmklachten en andere ziekten
Maagdarmchirurgie en spijsverteringsstoornissen kunnen de opname van zink verminderen en het zinkverlies verhogen.
Ook mensen met een darmziekte zoals de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa of coeliakie kunnen een zinktekort ontwikkelen, omdat hun lichaam het mineraal niet goed kan opnemen uit voeding. Zink wordt namelijk meestal geabsorbeerd in de dunne darm, in het bijzonder in het jejunum.
Andere aandoeningen die verband houden met een zinktekort zijn onder meer het malabsorptiesyndroom, chronische lever- en nierziekten, sikkelcelziekte, diabetes en maligniteiten. Chronische diarree leidt ook tot overmatig verlies van zink.
Welke gezondheidsvoordelen heeft zink?
Zink heeft vele voordelen voor de gezondheid. Hieronder een lijst met de meeste voordelen:
Versterkt het immuunsysteem
Onderzoek heeft aangetoond dat zink een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van antilichamen tegen ziekteverwekkers, waardoor het immuunsysteem slimmer en effectiever is in het bestrijden van ziektes.
Zink speelt een rol in de activiteit en functie van natural killer cellen, T-cellen en lymfocyten binnen het aangeboren immuunsysteem. Zink speelt namelijk een rol in de rijping van T-cellen. Deze rijping wordt deels geregeld door het schildklierhormoon thymuline, een hormoon dat zink als essentiële cofactor heeft. Daarnaast speelt zink in het immuunsysteem een rol in de signaaloverdracht. Onderzoek toont namelijk aan dat stimulatie van leukocyten met een hoge dosis zink een immuunreactie kan uitlokken in sommige soorten leukocyten, in dit geval werkt zink dus als signaalstof.
Zink ondersteunt dus de complexe werking van het afweersysteem. Een lage zinkstatus wordt in verband gebracht met een verlaagde weerstand en dus een verhoogd infectiegevaar.
Bevordert de genezing van wonden
Zink is nodig bij de instandhouding van de integriteit van huid- en slijmvliezen. Zink speelt een rol in het stapsgewijze proces van wondgenezing: bloedstolling (coagulatie), herstel van celmembranen, tegengaan van oxidatieve stress, lokale ontstekingen en vorming van littekenweefsel. Onderzoek toont aan dat de ontoereikende wondheling bij patiënten met chronische zweren veroorzaakt kan worden door een verstoorde zinkstofwisseling en een verlaagd zinkgehalte in het bloed.
Een belangrijk mineraal voor een gezonde huid
Er is goed bewijs voor het oraal gebruik van zink voor de behandeling van Hidradenitis suppurativa (HS) een chronische huidaandoening gekenmerkt door terugkerende ontstoken haarzakjes met littekens die wordt gekenmerkt door pijnlijke bulten, acne en abcessen.
Het is ook veelvoorkomend in behandelingen tegen acne vanwege de ontstekingsremmende werking en het vermogen om de talgafscheiding van de huid te verminderen. Verschillende klinische onderzoeken hebben een lager zinkgehalte aangetoond in het bloed en de huid van mensen met acné. Klinische onderzoeken zijn kleinschalig van opzet, maar bij de meeste blijkt dat zinksuppletie de huid verbeterd.
Het is bekend dat het gebruik van zink mensen kan helpen die lijden aan eczeem. Volgens studies zou zink het ontstekingsproces bij eczeem verminderen, wat weer helpt om de symptomen te verlichten. Het kan ook helpen om je huid te herstellen en ervoor te zorgen dat je minder last hebt van irritatie en jeuk.
Het is aangetoond dat er een tekort aan zink is bij patiënten met meerdere of terugkerende wratten. Het nemen van zinktabletten kan toegepast worden als behandeling thuis tussendoor na behandeling bij de dermatoloog.
Bevordert de gezondheid van de ogen
Zink speelt een sleutelrol bij het behoud van het gezichtsvermogen. Het is in hoge concentraties aanwezig in het oog, vooral in het netvlies en het vaatvlies. Een tekort aan zink kan het gezichtsvermogen veranderen en een ernstig tekort veroorzaakt veranderingen in het netvlies en het retinale pigmentepitheel (RPE). Het lijkt de progressie van sommige degeneratieve retinale aandoeningen zoals leeftijdsgebonden maculadegeneratie te vertragen.
Draagt bij tot een normale vruchtbaarheid
De mannelijke vruchtbaarheid lijkt te worden beïnvloed door zink. Een tekort hangt samen met een verminderde kwaliteit, verminderd aantal, verminderde beweeglijkheid en misvormingen van de zaadcellen. Uit klinisch onderzoek blijkt dat zinksuppletie de spermatogenese verbeterd en de beweeglijkheid van de zaadcellen verhoogd. Overmatige zinkinname kan de beweeglijkheid van zaadcellen verminderen.
Ingezet bij reuk- en smaakverlies
Een zinktekort wordt in verband gebracht met vermindering van sensorische functies zoals smaak- en reukvermogen. Deze verschijnselen zijn aspecifiek en kunnen samengaan met andere ziektebeelden. Zinksuppletie bij smaakverlies door zinkdeficiëntie is niet bewezen effectief, hoewel sommige mensen baat hebben bij zinkinname. Zink bevattende geneesmiddelen dragen bij aan de behandeling van smaakstoornissen als gevolg van een zinktekort.
Gezond houden van haar en nagels
Zink is belangrijk voor de opbouw van keratine, het eiwit dat onze nagels hard en sterk maakt. Een tekort aan zink kan leiden tot zwakke en broze nagels, witte vlekjes op de nagels en ribbels.
Zink heeft ook een positief effect op het haar. Het is een belangrijk mineraal voor de haargroei en kan haaruitval helpen voorkomen. Haarzakjes hebben namelijk een hoge concentratie aan zink nodig om gezond te blijven en haar te produceren. Een tekort aan zink kan leiden tot dunner haar en haaruitval.
Inname van zink en veiligheid
Zink wordt best nuchter ingenomen, aangezien de aanwezigheid van fytaten in bepaalde voedingsmiddelen de opname van zink verhindert. Ook hooggedoseerde ijzersupplementen kunnen de absorptie van zink verminderen. Het wordt aangeraden om beide niet samen in te nemen en de respectieve inname ervan te spreiden over de dag.
Sommige mensen hebben last van maagdarmklachten (zoals kramp, misselijkheid) of een metaalsmaak in de mond na inname van een zinksupplement; dit kan in de meeste gevallen worden voorkomen door zink bij de maaltijd in te nemen.
Zinksuppletie is veilig in doseringen zoals genoemd onder gebruiksadviezen. Te hoge doseringen zink tabletten kunnen voor bijwerkingen zoals misselijkheid, diarree, buikpijn en hoofdpijn zorgen. Het langdurig innemen van te hoge doseringen zink kan ervoor zorgen dat er een kopertekort in het lichaam ontstaat. Dit komt doordat zink de opname van koper remt. Een tekort aan koper kan zorgen voor een verminderd afweersysteem, bloedarmoede en osteoporose.
